Władysław Szlengel
1914 - Ghetto Warszawa 1943

Web Site initiated by Halina Birenbaum and Ada Holtzman April 2003

Halina Birenbaum Translated and Published in Hebrew the Poems of Władysław Szlengel

Selected Poems II (Polish & Hebrew)

Selected Poems III (Polish & Hebrew)

Selected Poems IV (Polish & Hebrew)

Ce que j’ai lu aux morts… Szlengel Poetry Translated from Polish to French by Jean-Yves Potel

Clarifications

What I Read to the Dead (Polish)

What I Read to the Dead (Hebrew)

What I Read to the Dead (English)

What I Read to the Dead (English - in Kobos Web Site "SHOAH")

Władysław Szlengel

An Account with God | A Talk with a Child | The Monument | Nihil Nivi |

A Small Station Called Treblinka

Kobos' Web Site with Szlengel's Poems in English | Kobos' Web Site with Szlengel's Poems in Polish

Poems & Documents

 1) Co czytałem umarłym – What I Read to the Dead (1942)

What I Read to the Dead אשר קראתי למתים(Hebrew)

Posłowie Epilogue (Hebrew) | Notatka dla pedantów Note to the Pedants (Hebrew) | Do polskiego czytelnika To the Polish Reader (Hebrew)

2) Wołanie w nocy Wiersze lipiec - wrzesień 1942 - A Cry in the Night (English) קריאה בלילה

3) Obrachunek z Bogiem, (Getto Warszawskie, 1943) - An Account with God, Warsaw Ghetto 1943חשבון עם אלוהים

4) Kol Nidrei (& Translation to English & Hebrew) כל נדרי

5) Prima Aprilis - April 1st (& Translation to English & Hebrew) אחד באפריל

6) Szałasy ("Nasz Przeglad" - (Our Review) 20.09.1937) - Sukkot (Feast of Tabernacle) סוכות

7) Cisza (Akwarela letnia) (13.08.1939) - Silence (Summer Aquarelle) שקט

8) Wiersz na temat nieżydowski , ("Nasz Przeglad", 5.10. 1937) - A Poem not about a Jewish Theme שיחה על נושא לא יהודי

9) Sklepiki (18.12.1938) - Small Shops – (Hebrew) חנויות קטנות

10)   Niemowlę ( 1.01.1939) - An Infant – (Hebrew) תינוק

11) Wiosna na ulicy Pawiej (18.04. 1937) - Spring on the Pawia Street אביב ברחוב פאביה

12) Samolot (6.04.1937) - An Aeroplane אוירון

13) Tobuł tułaczy 5.02.1939 - A Bundle of a Vagabond שק של נדודים

14) Nihil Novi (1937) Hebrew ניהיל נובי (לטינית: אין חדש)

15) Płyną okręty (Quasi una Fantasia) 1938 - Ships are Sailing (almost a Fantasy)אניות שטות

16) Szukam cłowieka (1938) - I'm looking for a Man אני מחפש את האדם

17) Przerażone pokolenie (25.01. 1939) - Frightened Genarationדור מבוהל

18) Warszawa III (25.04. 1937) - (na marginesie felietonu Pierrota:"Warszawa II") - On the Margins of a Feuilleton by Pierrot „Warsaw II") III וארשה

19) Małżeństwo Dyktator – The Dictator's Marriage נישואי הדיקטטור

20) Dwie śmierci - Two Deaths

21) Już czas - It's Time Already (1942)

22) Rozmowa z dzieckiem - Talking with a Child (1942)

23) Kontratak (January 1943) Counterattack Partial Translation to English

6 Poems in Polish submitted to this web site by Andrzej Jedrzejewski, whom I thank very much. December 2003

24) Okno na tamtą stronę - The Window to the Other Side חלון הפונה לצד ההוא

25) Telefon - The Telephone

26) Pomnik - Monument English & Hebrew

27) Dzwonki - Bells

28) Rzeczy - Things

29) Za pięć dwunasta - 5 Minutes to Midnight

home

Władysław Szlengel Wołanie w nocy Wiersze lipiec - wrzesień 1942 Wiersze te, napisane między jednym A drugim Wstrząsem, w dniach konania Największej w Europie Gminy Żydowskiej Między końcem lipca a wrześniem 1942, Poświęcam ludziom, o których mogłem się Oprzeć w godzinach zawiei i kompletnego chaosu. Tym nielicznym, którzy umieli w wirze zdarzeń, W tańcu przypadku śmierci i protekcyjek Pamiętać, że nie tylko rodzina... nie tylko Koligacje... Nie tylko pieniądze... Ale należy ratować tych nielicznych ostatnich Mohikanów, których całym kapitałem i jedyną Bronią jest słowo. Do tych, do których dotarło moje... Wołanie... w nocy...

Władysław Szlengel A Cry in the Night Poems Written Between July and September 1942 Translated by John Nowik and Ada Holtzman These poems were written between the first And second  upheavals, In the last dying days of agony Of the largest Jewish community in Europe Between July and September 1942, I dedicate it to people on whom I could lean Myself in the hours of blizzard and complete chaos To those few  who knew in the whirlpool of events, In the dance of fate death and protectionism Remember, that not only family...not only Connections... not only money... But also must be saved those few and the last of the Mohicans, Whose entire capital and Entire arms is only the word, To those to whom my cry has reached... My Cry... in the night...

ולאדיסלאב שלנגל קריאה בלילה תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספרה: ולאדיסלאב שלנגל,  "אשר קראתי למתים", שירי גטו וארשה, ת"א 1987 שירים אלה נכתבו בין זעזוע וזעזוע בימי גסיסת הקהילה היהודית הגדולה ביותר באירופה בין סוף יולי וספטמבר 1942, אני מקדישם לאנשים, עליהם יכולתי להישען בשעות סופה ותוהו מוחלטים. לאותם המעטים, שהיו מסוגלים במערבולת האירועים במחול המקרה, המוות והפרוטקציות לזכור, שלא רק משפחה... לא רק קשרים... לא רק כסף... אלא שצריך להציל את המוהיקנים המעטים והאחרונים, שכל רכושם ונשקם הוא המילה לאלו שאליהם הגיעה קריאתי בלילה...

home

Władysław Szlengel Obrachunek z Bogiem, (Getto Warszawskie, 1943) Może to był sen - (chociaż nie) A może zamroczył mnie trunek Siedzieliśmy razem Bóg i ja I robiliśmy rachunek... Bóg był starszym panem O spojrzeniu pełnym łaski Miał siwą długą brodę I chodził bez opaski... Kenkarty wprawdzie nie miał Bo przybył prosto z raju Lecz miał obywatelstwo Podobno... - Urugwaju Wyjąłem dużą księgę A Pan Bóg Watermana Otwarłem konto - wiara I rzekłem... proszę pana Mam lat trzydzieści dwa Lat sytych albo biedy Dotychczas Panie Boże Otwarty miałem kredyt Mówiono: módl się Ja się modliłem Mówiono: pość - - pościłem... Przez ciężkie postu dni Bez kropli wody w ustach Dla wielkiej chwały Twej i urojonych ustaw W męczocych smugach świec W tumulcie izb bóźniczych Modliłem się byś mógł uczynki moje zliczyć Mówiono mi „nie kradnij" nie kradłem Mówiono: nie jedz świniny... (lubię) - nie jadłem Mówiono: Bóg tak chce... Mówiono: Boża Droga Mówiono: nie cudzołóż... Wstrzymałem się... dla Boga Mówiono nie zabijaj! nie zabijałem Nie miej Boga nademną - nie miałem... Są różne miłe święta Są różne trudne święta Po dziesięć razy na rok Kazano mi pamiętać Kazano siedzieć w kuczce Pić gorzkie jadać macę... Pokuty różne czynić i zaniedbywać pracę Rzemieniem ściskałem ręce Księgi zżerałem nocą i umartwiałem ciało Przepraszam, pytam - po co ? Mówiłem: Bóg pomoże Mówiłem: Bóg ocali Wierzyłem: Pan Bóg ze mną Mówiłem: i tak dalej... Spójrz no, popatrz w księgę Rzecz jasna, oczywista Patrz! karta Twoich zasług w stosunku do mnie - czysta... Biją mnie w twarz - Nie uciekam Jak zwierz tropiony z nory w norę Czekam... a Ty nic... Głodno mi chłodno i tęskno Droga wciąż dziksza, daleka Pusto - wokoło, martwo Nie płaczę... - czekam... Na wiatr więc wyrzucone Błagania posty lament i sto tysięcy modlitw i pół miliona „Amen"... Co Ty mi dajesz dziś Za wszystkie me uczynki Ten blok... Tę blaszkę... plac - Te bony - czy Treblinki? Czy jeszcze czekasz bym Pojutrze jak testament Pod pruski idąc gaz Powiedział jeszcze „Amen"? No mów cos, proszę mów - Rachunek wyjm z ukrycia Otwarte ksiegi - patrz! - Wspólniku mego życia... Ten miły starszy pan, z którym przy stole piłem Ołówek wziął do ręki i rzekł... i tu się przebudziłem Czy to był zwykły sen? - Czy też mnie zmorzył trunek? - Lecz do dziś nie wiem jak się skończył obrachunek

Władysław Szlengel   An Account with God Translated by Halina Birenbaum ( English & Hebrew) May be it was a dream - (although not) And may be a drink had blurred me, We sat together - me and God And settled an account...             God was an elderly man,             His look was full of grace             He had a grey long beard             And he walked without the arm band ^1) on his sleeve... He did not possess a "Kenkarte",^2) Because He arrived straight from Paradise, But He had the citizenship of Uruguay...             I took out a large book             And God - a Waterman pen...             I opened an account - a faith,             And I said... please Sir I am 32 years old, I had years of satiety and years of poverty But until now, God, I had an open credit,             They said: you should pray,             I prayed             They said: you should fast             - I fasted... Through hard days of fast Without a drop of water in mouth For Your grand glory And Your imagined laws...             In the exhausted beams of candle light             In the murmur of synagogues rooms             I prayed, so You could             count my deeds... They said: Thou shalt not steal! I did not steal, They said: do not eat pork... (I like) - I did not eat... They said: God wants so... They said: This is the way of God... They said: Thou shalt not commit adultery...             I abstained... for God...             They said Thou shalt not kill!                         I did not kill                         Thou shalt have none other gods before Me...                         - I had not... There are many pleasant feasts There are various difficult ones, Ten times a year I was commanded to remember them...             I was commanded to sit in a succah...             I was commanded to drink bitterly, to eat the matzah ...             To have repentance various of times             And to neglect the work. With stripes of phylacteries I shaked hands I devoured books at nights And killed the body, Pardon, I ask - what for?            I have said: God will help,             I have said: God will save,             I have had faith: God is with me,             I have said: and so on...                         Please look, observe the book                         It is clear, obvious,                         Look! The page of Your deeds                         In relation to me - is clean...             They hit me in the face             - I do not escape             Like a trapped animal from hole to hole             I wait... but You... nothing...                         I am hungry, I am freezing and longing                         The way becomes wilder, more and more distant,                         Emptiness - death all around,                         But I am not crying... I am waiting...             Blown in the winds are             The begging, the fast, the lamentation             And hundred thousand prayers             And half a million "Amen"...             What do You give me today?             For all my deeds             The Block... the tin tablets^3), The Umschlagplatz.             The "bony" ^4) , The Treblinkas? Do You still expect that The day after tomorrow like in the Testament When going to the Prussian gas I shall still say "Amen" to You?             So say something, please, speak up -             Take out the account from the hiding,             The books are open, - look! -             Partner of my life... And the gentle, elderly Man With whom I drank at the same table Took a pencil in the hand and said... And here I awoke up...             Was it but an ordinary dream? -             Or did the drink just blur me?             But till this day I do not know how             The account has ended.

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd, 14.09.37 Kol Nidre nigdy nie znałem treści ani słów tylko melodię błagania gdy przymknę oczy zobaczę znów jak się z dzieciństwa wspomnień wyłania w żółtym i siwym blasku świec chybot żałosny ramion i bród usłyszę lament serdeczny i łkania i wielkie żebranie o litość cud... i bicie w piersi łamanie rąk - i dostojeństwo starych ksiąg i lęk o wyroki nieznane i ciemne tej nocy z serca już nie wydrę tej nocy groźnej i tajemnej - i smutnej modlitwy „Kol Nidre" --- już wiem że dziś gdy jest mi źle i jutro gdy losy będą łaskawsze będę wracał myślą do tej nocy i zawsze sercem w niej będę chodźcie ze mną --- Żydzi - zalęknieni strwożeni bici i szczuci z wszystkiego wyzuci - poniewierani - oplwani - wy którym rozbija się stragany wiarę i czerepy wy którym zamyka się usta drogi i sklepy wy których miesza się z błotem wy którzy wiecie już o tym czym jest lęk przed człowiekiem i wy - chcący zapomnieć że wczoraj czy przed wiekiem byliście Żydami uciekający w gąszcz wielkich spraw w las wielkich ludzi w kłamstwo wielkich słów chowający głowy za plecami obcych nie waszych idei... wy - wyzwoleni - z tałesów z szabatów z chałatów chodźcie! w tę jedną wielką noc do wspomnień mglistych bliskich rzewnych sercem i jedna łzą wróćcie do ciemnych izb modlitewnych z dawnych dni dzieciństwa gdzie siwych płaczących świec światło płonie gdzie załamują matki dłonie gdzie pod dotknięciem drżących rąk szeleszczą karty żółtych ksiąg... gdy krzywda na sercach leży głazem w tej jednej dziwnej godzinie sercami choć bądźmy razem przy smutnej modlitwie Kol Nidre

Kol Nidre Translated by Josef Holender & Ada Holtzman I've never understood the content and the words, Only the melody of the prayer. While my eyes I close, I see again Reminisces from my childhood The yellow grayish glow of candle light, Sad movements of arms and beards, I hear a cry, wailing And immense plea for mercy, a miracle... Whipping of the chest, clasping hands - The glory of old books, Fear of verdicts unknown and dark. That night I'll never tear off my heart, A menacing mysterious night, And the grieved prayer Kol Nidrei --- I know by now, when I feel bad Or tomorrow, when fate will be more courteous to me, In my thoughts I'll come back to that night, And always In my heart I shall be in it. Come with me - - - Jews - frightened, beaten, persecuted, Cast out of everything - - - Depressed, Humiliated. You - that that your benches were broken, Your faith as well and your skulls. You - whose mouths are been shut, As are the roads, the shops. You - mud is thrown on your faces. You - who know already what Is fear from human being. And you - Who want to forget that only yesterday, Or a hundred years ago, Were Jews Running away--- To the tangle of the big affairs, To the excess of the big people To the lie of the big words, Hiding yourselves behind the backs Of foreign ideas, not yours... You - free of Tallith, Shabbathot, Kapoth, Come! On the same long big night to the foggy memories sunk in sentiments In the heart and in the tear Go back to the darkened prayer rooms From long lost childhood, Where grayish light gleam and candles cry, Where Mothers wring their hands, And through trembling hands, Pages of yellow books murmur, While injustice lie like a stone on our soul. At least we shall be united in our hearts In the sad prayer of Kol Nidrei.

ולאדיסלב שלנגל כל נדרי תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 מעולם לא הבנתי את התוכן ואת המלים, רק את מנגינת התחינה. כשאת עיניי אעצם, אראה שוב מזכרונות הילדות מופיע ברק נרות צהוב ואפרורי, ננוע עצוב של זרועות וזקנים, בכי, יבבה אשמע ותחינה גדולה לרחמים, לנס... הלקאות בחזה, פכירת ידיים – הוד ספרים נושנים, חרדה מפני גזרי דין לא ידועים ואפלים. הלילה ההוא לא אקרע עוד מלבי, ליל מאים ומסתורי, והתפילה העצובה קול נדרי--- אני יודע כבר, היום, כשרע לי או מחר, כשהגורל יהיה אדיב יותר, במחשבותי אשוב לאותו ליל, ותמיד בלבי אהיה בתוכו. בואו אתי--- יהודים – מפוחדים, מוכים, נרדפים, מנושלים--- מדוכאים, מושפלים. אתם – ששוברים לכם את הדוכנים, את האמונה, את הקרקפות. אתם – שסוגרים לכם את הפיות, הדרכים, החנויות. אתם – שמטיחים בכם בוץ. אתם – היודעים כבר מהו פחד מפני אדם. ואתם – הרוצים לשכוח שאתמול, או לפני מאה, הייתם יהודים בורחים לסבך העניים הגדולים, לגודש האנשים הגדולים, לשקר המלים הגדולות, מחביאים ראשיכם מאחורי גבן אידאות זרות, לא לכם... אתם – המשוחררים –     מטליות,     משבתות,     מהקפוטות,     בואו! באותו לילה אחד וגדול אל הזכרונות המעורפלים, ספוגי רגשות בלב ובדמעה חזרו לחדרי התפילה החשוכים מימי הילדות הרחוקים, שם דולק אור אפרורי, נרות בוכים, אימהות – שם כפות ידיהן פוכרות, ומבעד ידיים רועדות, דפי ספרים מצהיבים מרשרשים, בעוד העוול על הלב כאבן מוטל. לפחות נהיה יחד בליבנו בתפילה העצובה כח נדרי. נאש פשגלונד 14.9.1937

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd, 1.04.39 Prima Aprilis boki zrywać panowie... uczta prawdziwa panowie... spojrzałem panowie mili gdy gazeciarz pismo mi dawał wiedziałem - prima aprilis więc na kawale - kawał... z nagłówków chichotał nonsens - ze szpalt szaleństwo drwiło - i żartu dobry kąsek więc nic mnie nie zdziwiło: że Fuhrer i Duce niszczeniem traktatów chcą gwarantować pokój światu że ofiara przychodzi prosić przemoc - że wolność swą ludzie oddają niemo - że kraj swój obcym rzucają pod stopy że znowu zmienia się mapa Europy - że znowu się Żydom grunt gdzieś zapalił że ledwie spoczęli znów trzeba dalej że przez twarde pigułki z Essen ludzie w Niemczech nie mają zu essen... że dał się bezczelnie wywieść w pole stary i mądry lis z parasolem... że wszystkie ludzkie umowy na nic że giną że płoną słupy granic czytałem spokojnie brednie gazety prima aprilis! gniewać się?! Nietakt! a potem spostrzegłem niestety że to... wczorajsza gazeta

"Our Review" 1.04.39 Prima Aprilis Translated by Barry Appleby and Josef Holender Gentlemen, I'm splitting my sides Gentlemen, what a feast... Dear Sirs, I looked as a street vendor handed me a newspaper and so I knew - April 1^st and so it's a joke - and what a joke nonsense giggled from the headlines - madness mocking from the columns- and a hell of a joke so nothing wouldn't astonish me: that by tearing up treaties Der Fuhrer and Il Duce want to guarantee world peace that the victim comes asking for violence - that people surrender their freedom in silence - that their homeland they lay at foreign feet that once again the map of Europe changes - that once again somewhere the ground burns beneath Jewish feet that hardly settled they must move on again that because of hard pills from Essen people in Germany do not have anything zu essen... that he shamelessly allowed himself to be deceived the old wise fox with the umbrella... that all human treaties are for naught that frontier markers root and burn quietly I read this drivel in the newspaper April 1st! Lose one's temper? How tactless! and then unfortunately I notice...that this was yesterday's newspaper

ולאדיסלב שלנגל PRIMA APRILIS (לטינית) אחד באפריל תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 להתפקע מצחוק, אדונים... סעודה אמיתית, אדונים. הסתכלתי, אדונים נחמדים. כשמוכר עיתונים הגיש לי כתב-עת, ידעתי – פרימה אפריליס. ובכן, מתיחה על מתיחה... הגחוך צחקק מהכותרת – הטרוף לעג מהטורים – נתח של בדיחה טובה. לא הפליא אותי דבר, על כן,   שהפירר והדוצ'ה בחסול  הסכמים   רוצים להבטיח את שלום העולם –   הקורבן בא לבקש כפיה -     אנשים מוסרים חרותם תוך דממה,   משליחים את ארצם תחת כפות רגלי הזרים –  מפת אירופה שוב משתנה –  ליהודים הקרקע שוב בוערת,  בקושי נחו, שוב מוכרחים הלאה...  בגלל אותן גלולות קשות בעיר אסן  בגרמניה אין לאנשים מה לאכול... השועל הזקן עם המטריה נתן בחוצפה להפילו ברשתם... כל ההסכמים האנושיים לשווא, נרקבים ובוערים עמודי גבולות... קראתי בשקט בדו"חות העיתונים: פרימה אפריליס! – לכעוס?! – חסר טעם! אחר כך, אחר כך, לדאבוני, ראיתי שהעיתון... מאתמול... 1.4.1939

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd, 20.09.37 Szałasy Dzis mamy dom nad domem mocny dach i mur ze stali i betonu a sukot prosze pana to po tamtych dniach kiedy nie mielismy domu bylismy na pustyni był skwar a nocą zimno i wiatr straszne to panie pewno były czasy jeśli przetrwały tyle lat obrzędy sukot - szałasy czy dziś mamy dom? napewno własny dom? co spokój by dawał snom i życie spokojnym uczynił? czy już wróciłem z wygnania z tułaczki z dzikiej pustyni? mój dom? czy się obawiać już nie trzeba że przez nietrwały liściasty dach nie spadnie grom z niepewnego nieba? ja przecież jeszcze się błąkam w pustyni cudzych wielkich miast w zamieci złych zamiarów złych słów i szkalowań... miotany tyloma wichrami zawieszony w przestrzeni i w czasie siedem dni świętowania w szałasie? czy nimi rany zabliźnię? kiedyś gdy wrócę do mego domu będę wspominać te dni na obczyźnie przez sukot - radosne święto jesienne ale dziś?... proszę pana niepewne szałasy to moje życie codzienne

ולאדיסלב שלנגל סוכות תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 היום יש לנו בית, מעל הבית גג מוצק, חומות פלדה ובטון. וסיכות, אדוני, הן זכר ימים בהם לא היה לנו בית. שהיינו במדבר, חום לוהט שרר, ובלילות קר ורוח. אלה היו ודאי זמנים איומים, אדוני, אם למשך שנים כה רבות שרדה מסורת – הבקתות – סוכות. והיום, האם יש לנו בית? האם לבטח הבית שלנו? מעניק שלווה לחלום, האם יהפוך את החיים לשקטים? החזרתי כבר מהגלות מנדודי, מהמדבר הפראי? האם ביתי הוא זה? האין כבר מה לחשוש, שמבעד גג-עלים בלתי יציב יפרוץ רעם משמים לא בטוחים? אני עדיין תועה במדבר ערים של האחרים, בסערות רוחות של כוונות רעות, מלים רעות והשמצות... נע ונד על-ידי רוחות רבים כל כך, תלוי במרחב ובזמן. שבעה ימים חוגגים בסוכה, האם את פצעי בהם ארפא? פעם, כשאשוב לביתי, אזכר באותם הימים בנכר דרך סוכות – חג סתיו שמח. אבל היום, אדוני, בקתות רעועות הן חיי היומיומיים. נאש פשגלונד 20.9.1937,

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd, 13.08.39 Cisza (Akwarela letnia) nie ma gdzie uciec by słyszeć własne myśli wszędzie zgiełk dotrze - uparcie się wwierci uciekłem z miasta i tu za mną przyszli brydżyści ziejący szlemami - groźniejsi od śmierci co noc chrapliwy gramofon słowikom urąga - co wieczór nienawiść w parku nieci - od świtu śpiew fałszywy po łąkach się błąka a pod nogami dzieci... tysiące...milion dzieci... bo dzieci mają swoje najważniejsze sprawy które zmierzch dopiero w klatki domów wygna księżyc w okna puka... natrętny... ciekawy jaśminowa za oknem czai się maligna - las upity mocnym księżycowym światłem kołysze się bredzi - swawolny pijany - wzywa wśród nocy ptactwo - psy i dziatwę i płoszy zalęknione szepty zakochanych... a ja tu wśrodku w rozgwarze w rozjęku - w wołaniu - płaczu - śpiewie - trącany rozmową zaczepiony kwileniem - dysonansem dźwięków daremnie szukam zagubione słowo... ziemia dygoce pod niebem skwarny sierpień za ścianą chrobot - za oknem jabłoń dyszy i piszę list do ciebie... że źle mi że cierpię szukając własnej myśli w poszarpanej ciszy

ולאדיסלב שלנגל שקט תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 אין לאן לברוח כדי לשמוע את מחשבותי. הרעש מגיע לכל מקום – יחדור בנוקשות. ברחתי מהעיר, ובעקבותי לכאן בריג'סטים נושפי שנאה – גרועים מהמוות. גרמופון נוהר לועג לזמירים מדי לילה – רדיו מסית מדי ערב לשנאה בפארק מאז השחר תועה שירה מזויפת במרעה, ילדים לרגלי... אלפי... מליון ילדים. לילדים ענינים חשובים ביותר, כששעת הערביים תגרשם הבתים. ירח נוקש על החלונות... טרדן... סקרן... חזית היסמין אורבת מאחורי החלון – היער השתכר מאור הירח, מתנודד, מקשקש – שיכור משעשע – באמצע הלילה קורא לציפורים, לכלבים ולטף, מבריח את לחישות הנאהבים... אני כאן בתוך ההמולה והאנחות בקריאה, בבכי, בשירה מוטרד מהתיפחות, מצרידות הצלילים, מחפש לשווא מלה שאבדה... האדמה רועדת – לרגלי השמים אוגוסט לוהט, מעבר לקיר רשרוש – עץ תפוחים נושף מבעד לחלון, אני כותב מכתב אליך – כי רע לי, אני סובל, מחפש מחשבותי בשקט שהתרסק. נאש פשגלונד, 13.8.1939,

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd, 5.10.37 Wiersz na temat nieżydowski (Mały Dziennik bardzo się na mnie gniewa za wiersze drukowane w Naszym Przeglądzie) pewno się panom dziwnym to wyda że wierszyk ten wcale nie będzie o Żydach nie będzie skargą protestem i krzykiem lecz będzie po prostu zwyjczajnym wierszykiem bo dziś już nie trzeba bo dzś już nie muszę do sumień kołatać i dręczyć wam duszę już pan wojewoda dziś robi to lepiej już na ulicach cenniki się lepi za szybę rozbitą i za szczęścia chwilę dostaje się prawda tyle i tyle... dziś nawet jest modne to w „Ipsie" to w „Klubie" mówić dobrotliwie: „Żydów nawet lubie" co pismo: dyskusja - tygodnik: ankieta a głosu nie zabrać uchodzi za nietakt dziś bardzo chętnie dżentelmen czy pani po Grecie Grabo po Chinach Hiszpanii przy manikurze - wytwornie cedząc zgłoski problem rozstrzyga comprenez - żydowski a kuchta powiada że lipa i draństwo... gazeciarz rozstrzyga: mieć czy nie mieć państwo... dozorca powiada nic z tego nie wyńdzie... a to na Grzybowskiej... a tamto znów w Saskim i czyta się mówi od świtu po świt dla Żyda... przez Żyda... za Żyda i Żyd... więc gdy społeczeństwo tak mile wspomina ja nie mam potrzeby leźć z wierszem na szaniec bo z wierszem o krzywdzie przeważnie tak bywa tak jak z oświatą... kaganiec... kaganiec... gdy mówi ulica i pan wojewoda cóż jeszcze wierszem płaczliwym dodam? więc wierszy nie będzie już więcej o Żydach nie będzie już skargi sentyntemntu i dreszczy chce mi się wierszyk napisać że właśnie pada jesienny deszczyk

ולאדיסלב שלנגל שיחה על נושא לא יהודי תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 הדבר יראה לכם ודאי מוזר: שיר זה לא יהיה על יהודים, לא יהיה תלונה, מחאה וזעקה, זה יהיה סתם שיר רגיל. היום אין כבר צורך, היום איני מוכרח להדפק על מצפונכם ולהטריד את נפשותיכם. מושל המחוז עבר עושה זאת טוב יותר. ברחובות מדביקים כבר לוחות מחירים: תצורת שמשה מנופצת ורגעי אושר – נכון, מקבלים כך וכך... היום זה בפאביה, ב"איפס" וב"קלוב" לומר בטוב-לב: "יהודים אני אפילו אוהב..." בכל כתב-עת: ויכוח משאל דעת הקהל, לא לקחת בו חלק נחשב לחסר טעם. היום כל ג'נטלמן או גברת בחפץ לב, ותוך סגנון אלגנטי של החברות לאחר גרטה גרבו, סין וספרד ליד מניקור – פותרים בעיות – " comprene  - יהודיות. הטבחית מכריזה: "דברי חבל, נבזות..." מוכר העיתונים פוסק: "תהיה, או לא תהיה לנו מדינה..." השוער אומר: "לא יצא מכך מאום..." ליד הבירה, הקוקטיל, בחשמלית ובמעלית, חוות דעת ומשפטים, זעם, תשואות. ... זאת ברחוב גז'בובסקה... וההוא שוב בגן ססקי קוראים, מדברים מבוקר עד שחר עבור יהודי... בגלל יהודי... יהודי... ובכן, כשהציבור מזכיר בחמדה שכזאת, אין לי כל סיבה לזחול עם שירי על הביצורים, עם שיר על עוול קורה לרוב כדוגמת החינוך... מחסום... מחסום... כאשר מדבר הרחוב ואדון המושל, מה עוד אוסיף בשיר בכיני? לא עוד שירים על היהודים, לא עוד תלונות, רגשנות, צמרמורות. מתחשק לי דווקא שיר לכתוב, על גשם סתיו יורד. 5.10.1937

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd, 18.12.38 Sklepiki zza lady chmurnej nie widać nieba tylko reklamę czerwoną: maggi strzęp słońca odbija się w nożu do chleba i blasze mosiężnej od wagi... nad drzwiami jest dzwonek lecz nigdy nie dzwoni nad oknem jest zegar - lecz dawno nie chodzi... jest kasa z kluczkiem - lecz także co po niej... jest kłótka - zbyteczna cóż znajdzie tu złodziej?... wystawa jest w oknie lecz dzieci nie nęci bo nie ma w niej reklam obrazków zabawek... i neon nie błyszczy i nic się nie kręci w tym małym sklepiku ze Smoczej ze Stawek w tym małym sklepiku są półki i kosze a sklep jest milczący i smutny i starczy... a człowiek zgarbiony wpatruje się w grosze i liczy... i widzi że znowu nie starczy... i dzwonek nie dzwoni - i milczy mruk zegar i półki są puste i lampka migoce a żona jest w domu... bo coś jej dolega i coraz ciemniejsze i dłuższe są noce w maleńkim sklepiku na półkach jest troska a chleb taki ciemny jak ciężkość na duszy a w kącie śpi żałość i bieda żydowska patrzy na zegar... i czeka aż ruszy... papierki papierki - nędzarskie kredyty... szufladki szufladki luksusy piwnicy... marzenia marzenia wiecznie niesytej ulicy... ulicy... żydowskiej ulicy... kilo mydła... kilo chleba... by uciszyć głód... poproś w sklepiku centymetr nieba i szczęścia jeden lut...

וולדיסלב שלנגל החנויות הקטנות תרגמה מפולנית הלינה בירנבאום פורסם ב-"נאש פשגלאד" 18.12.1938 מדלפק העגום לא רואים את השמים רק פירסומת אדומה: תבלין "מאגי" דבלול השמש מחזיר אור על סכין הלחם ועל פח מאזניי הנחושת... מעל הדלת פעמון ישנו אך אינו מצלצל אף פעם מעל החלון שעון – אבל הוא מזמן כבר לא הולך... ישנה קופה עם מנעול – מיותר, מה ימצא פה גנב?... יש חלון ראווה שלא מושך ילדים אין כאן פירסומות, תמונות, צעצועים... הניאון לא מבריק וכלום לא מסתובב בחנות הקטנה הזאת מרחוב סמוצה או סטווקי ישנם אצטבאות וסלים החנות שותקת עצובה נושמת זיקנה... ואדם גיבן מביט בפרוטות סופר... שוב רואה שלא יספיק... והפעמון לא מצלצל – שותק שעון רוטן האצטבאות ריקות, המנורה מהבהבת והאישה בבית... כי משהו מציק לה מדי פעם הלילות חשוכים וארוכים יותר על האצטבאות דאגה והלחם כהה כמו הכובד על הנשמה בחנות הקטנה בפינה ישן צער ועוני יהודי מביט בשעון... ומחכה שיזוז... פתקאות, פתקאות – קרדיטים (אשראי) עלובים... חלומות, חלומות של רחוב... רחוב יהודי... שלעולם אינו שבע קילוגרם סבון... קילוגרם לחם... להשתקת הרעב... תבקש בחנות הקטנה סנטימטר שמים וטיפה אחת של מזל...

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd 1.01.39 Niemowlę 1939 punkt o dwunastej --- gdy chybocący się korowód przeciągał miastem w huku korków z butelek pod serpentin deszczem gdy go się najmniej spodziewano jeszcze na jakiejś sali przy podłej orkiestrze w trzasku kieliszków przy pijanym śpiewie urodził się malec: trzydzieści i dziewięć nowy rok - odsesek wesolutki malec który przed minutą życia nie znał wcale a już był pijany... już znał szelest jedwabiu... i drogie szampany i wódkę na przedmieściu kobiecej dłoni dotyk i tańca szaleństwo - jazzbandu narkotyk szczęśliwy malec... cichutko sobie śni że ta radość beztroska potrwa kilka dni że będzie mały... przy orkiestrze siedział że będzie szczęśliwy że nie będzie wiedział... że choć młodość upłynie mu przyjemnie ale daremnie... ledwo się urodził - ledwo powitano czule już ubrano go w koszulę czarną... brunatną... czerwoną... haseł go nauczuno --- pierwsze abc - było butnym marszem z kołysanki - wojenny żar szedł elementarz - gazeta i ustawa i zakazy i prawa ... a jeśli w główce zabawa... jemu kieliszek jemu taniec a oni jego - jego na szpalty jego w wir tłumny... jego w gazet kolumny jego w nakazy płatnicze w stawki robotnicze w walki klasowe jego w okopy w obozy na fronty... biedny malec... trzydzieści dziewiąty... zanim po nocy wino wywietrzało z głów... malec trzydziesty dziewiąty starcem był już znów

ולאדיסלב שלנגל תינוק תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 בדיוק בחצות --- כשתהלוכת החוגגים השתרכה על פני העיר, ברעש פקקי הבקבוקים, בטיפות הגשם, כשהכי פחות ציפו לו, באולם כלשהו, ליד תזמורת זולה, לקול ניפוץ כוסיות, בשירה שיכורה נולד הפעוט: שלושים ותשע. שנה חדשה – פעוט עליז. לפני דקה לא הכיר את החיים בכלל, וכבר הוא שיכור... מכיר כבר רשרוש של משי... שמפניה משובחת, וודקה של הפרברים, נגיעת כף יד נשית, שגעון הריקוד – סם להקות הג'ז. זאטוט מאושר... חולם לו בשקט, שהשמחה חסרת הדאגה תארך ימים מספר. ישב הקטן... ליד התזמורת, יהיה מאושר ולא ידע... לפחות הנעורים יחלפו בנועם , אך לשווא... הספיק רק להולד – רק קיבלוהו ברוך, כבר הלבישו בכותונת... שחורה... חומה... אדומה... לימדו אותו סיסמאות--- האלפבית הראשון – צעדה חצופה, מתוך שיר ערש בקע – להט המלחמה, ספא האלפבית – עיתון ותקנות, אסורים וחוקים. ... ואם בראשו צהלה ... ריקוד לו, כוסית לו, והם על דפי הסדר מניחים אותו, מפקירים אותו למערבולת המונית, לפקודות תשלומים, לתעריפי פועלים, למאבקי מעמדות, למאבקים גזעניים. אותו לחפירות, למחנות, לחזיתות... זאטוט מסכן... שלושים ותשע. בטרם התאדה היין מהראש לאחר הלילה, זאטוט שלושים ותשע כבר לזקן היה...

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd, 18.04.37 Wiosna na ulicy Pawiej na rogu Smoczej i Pawiej stoi Chawa wśród dwóch nędznych koszy i sprzedaje gorące parówki para - za jedne pięć groszy! proszę - kto mówi Chawie z ulicy Pawiej że jest już wiosna?!! tam gdzie mieszka żyje i handluje Chawa nie rosną kwiaty ani nawet trawa... nie ma spacerujących wiosennych tłumów nikt nie sprzedaje fiołków pierwszych nikt sobie nie sprawia wiosennych kostiumów i nikt nie czyta wiosennych wierszy... słońce na Pawiej tylko liże słabe tanie - jakby sprzedane z wózka wiatr wiosenny harcuje ospalej i wyżej i tylko na facjacie wietrzone bety muska czy to nie jest rzecz nader ciekawa skąd wie Chawa że jest już wiosna?!... kiedy Chawa po raz pierwszy nie sprzeda ani pary gorących parówek uśmiecha się do stojących z obwarzankami Żydówek... parówki odnosi do domu (a uśmiech twarzy się trzyma) dzieci nie będzie kolacji... dzięki Bogu skończyła się zima...

ולאדיסלב שלנגל אביב ברחוב פאביה תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 בפינת רחובות סמוצ'ה ופאביה עומדת חווה בין שני סלים עלובים, מוכרת נקניקיות חמות, כל "זוג" – בחמישה זלוטי בלבד! - בבקשה – מי אומר לחווה מרחוב פאביה שהאביב הגיע? במקום בו חווה חיה, גרה ועובדת, לא צומחים פרחים, לא דשא... אפילו לא עשב... אין שם המוני מטיילים באביב, איש אינו מוכר סגליות ראשונות, איש אינו תופר לעצמו חליפות אביביות, ואיש אינו קורא שירי אביב... השמש ברחוב פאביה רק מלקקת, חלשה וזולה, כאילו נמכרה מהעגלה. רוח אביבית נושבת בעצלות ומגבוה, בעליות הגג מלטפת קלות רק כלי מיטה מתאווררים. האין מסקרן הדבר, מהיכן יודעת חווה שהאביב הגיע?... כשלראשונה לא תמכור חווה אפילו זוג אחד של נקניקיות חמות, היא מחייכת ליהודיות העומדות עם הבייגל... מחזירה הביתה את הנקניקיות (חיוך דבוק לפניה). "ילדים, לא תהיה ארוחת ערב... החורף תם, ברוך השם...” 25.4.1937

home

Władysław Szlengel , Nasz Przegląd 6.04.37 Samolot na Niskiej sto w suterynie gdzie nigdy słońce nie wstaje mieszka reb Załman który nigdy nie jeździł tramwajem... radia nigdy nie słyszał nie ma pojęcia o kinie całymi latami się modlił reb Załman w swej suterynie... i nagle - ku żony rozpaczy - (czyż nie ma innych kłopotów) reb Załman się stał entuzjastą płynących gdzieś w dal samolotów nocami podchodzi do okna gdy warkot daleki go zbudzi i uśmiech się zjawia na ustach nie zrozumiały dla ludzi... a Załman w sobotę w bóźnicy słyszał jak czytał ktoś o tym że z Polski do Palestyny można już dziś... samolotem! że nawet gazety z Warszawy „tam" wysyłają i wszystko... w kilka godzin do Erec...?! więc ziemia święta tak blisko?! reb Załman marzy po nocach o Erec - Bożej Winnicy o ptaku - co go zawiezie przez dobę - z Niskiej ulicy... więc niby dziś - suteryna dyszący zaduch i para a jutro można się zbudzić pod słońcem jak wielka pomarańcz... jak dawniej jest Erec daleko dla takich jak Załman nędzarzy lecz dobrze że jest ten samolot bo można chociaż pomarzyć... piękną reb Załman melodię słyszy w dalekim warkocie reb Załman nie jeździł tramwajem a marzy... o samolocie...

ולאדיסלב שלנגל אוירון תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 ברחוב ניסקה מאה, בדירת מרתף שהשמש לא עלתה שם מעולם, מתגורר רב זלמן, שלא נסע אף פעם בחשמלית. מעולם הוא לא שמע רדיו, אין לו מושג על קולנוע. במשך שנים התפלל רק רב זלמן בדירת המרתף. לפתע, לצרת אישתו, (החסרות לה דאגות אחרות?) רב זלמן הפך מעריץ של אוירונים הממריאים למרחקים. בלילות הוא לחלון ניגש כשרעש רחוק יעירו, וחיוך מופיע על שפתיו, לא מובן לאיש... זלמן בשבת, בבית-הכנסת, שמע מישהו קרא, שמפולין לפלשתינה, באוירון כבר עכשיו אפשר! עיתונים אפילו מורשה ל"שם" שולחים והכל... ... תוך שעות ספורות לארץ אפשר! ... ובכן, אדמת הקודש קרובה כל כך? רב זלמן חולם בלילות על ארץ גפן של האל, על ציפור שתקח אותו תוך יממה – מרחוב ניסקה... כך, היום – דירת מרתף, מחנק ואדים, ומחר – להתעורר יתכן בשמש, כתפוח זהב גדול. הארץ רחוקה, כפי שהייתה, עבור אביונים כזלמן, אולם טוב שקיים אוירון, ואפשר לפחות לחלום... מנגינה נהדרת שומע רב זלמן ברעש הרחוק, מעולם לא נסע רב זלמן                           בחשמלית, ו... חולם... על אוירון...  נאש פשגלונד 6.4.1937,

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd 5.02.39 Tobuł tułaczy w małych miasteczkach zapomnianych tam gdzie jest szary każdy świt w świt taki szary i zapłakany tobuł tułaczy szykuje Żyd a do tobołka wziąźć by się chciało całą codzienność swoja starą wąskiej uliczki krętość i małość i zapyloną sklepików szarość... wieżbę przydrożną zabrać by trzeba i pochylonę bóźniczkę z nad rzeki płat deszczowego dobrego nieba zabrać ze sobą na szlak daleki... jarmarczny rozgwar taki znajomy sobót dostojny spokój i ciszę i dźwięk i barwę i ludzi i domy by mieć ich przy sobie i widzieć i słyszeć... a tam w oddali bezkresy sine drogi wichry - na deszczu stanie a tam spowite mgłami i dymem jakieś szukanie - jakieś czekanie - - tam jakieś miasta albo pustynie i nagłość - dziwność - siła nieczysta - tumult i haos z którego wypłynie jakaś nieznana i inna przystań tak by się chciało z wszystkim uporać stanąć nareszcie śmielej i pewniej i tylko smutno i łzawo i rzewnie strzępy dawności wyciągać z wora: - - płat deszczowego nieba - - - - głosów znajomych rozgwar - - - - wierzby znajomej białość - - - - uliczek krętość i małość - - - - szarość zasnutą łzami co nigdy nigdy już nie schną... - - - - - i westchnąć

ולאדיסלב שלנגל שק של נדודים תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 בעירות קטנות ונשכחות כל שחר אפור שם. בשחר אפור ובכיני שכזה מכין יהודי שק של נדודים. בשק רוצה היה לקחת יומיומיותו הישנה, הצרות ופתולי הרחוב הקטן, האפרוריות המאובקת של החנויות... היה רוצה לקחת את הערבה שלצד הדרך, בית-הכנסת השפוף שליד הנהר, פסת שמי גשם טובים לקחת אתו לדרך הארוכה... את מהומת השוק המוכרת כה טוב, השלוה ההדורה ושקט השבתות, והצליל והצבע: והאנשים והבתים שיהיו אתו, לראותם ולשמעם במרחקים אינסופיים תכולים, בדרכים וברחובות, בעמידה בגשם, בעשן ובערפילים העטופים בחיפושים – בציפיות --- ערים או מדבריות פתאומיים – מוזרים – כוחות עליונים, רעש ובלבול מהם מופיע, מעגן שונה ולא ידוע... כל כך היו רוצים להסדר עם כל אלה, לעמוד סוף-סוף בבטחה. ורק מתוך עצב, דמעות ורוך; מהשק את שרידי הישן למשוך: פסת שמי השם, רעש קולות מוכרים, האפרוריות מכוסה דמעות, שלעולם אינן מתיבשות--- ולהאנח. נאש פשגלונד, 5.2.1939

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd 10.07.37 Nihil Novi Hebrew Idę swoją smutną drogą dwa tysiące lat a za mną w ślad co dzień wlecze się jak cień - litania bezecna i zła - że zatruwam w studniach wodę - że sprowadzam złą pogodę - że uroki znam na trzodę - że kradnę z świątyń krzyże złote - by je oplwać zmieszać z błotem - by je sprzedać drogo potem - krwawy haracz Bogu płacę - krwią dziecinną mieszam macę - i na każde swoje święta - kradnę blade pacholęta - by wyłupać martwe oczy i serdecznej krwi utoczyć... mijają lata i lata i zmienia się obraz świata kultura światło postęp a dla was to wciąż takie proste: - że mam lochy tajemnicze - że nocami złoto liczę - wojny robi się na prędce - kiedy zechcą Syjony Mędrce Wielki Paskarz -Wielki Mag rewolucja - gdy dam znak! lecą w przepaść kalendarze tyle zdarzeń tyle zdarzeń bajdy i przesądy giną przyszło radio tempo kino ludzkość się nad wszystkim głowi tylko ze mną..... nihil novi: - ja - to burżuazja wyzysk - ja światowy jestem kryzys - komunista ja i bogacz - jestem chasyd - zwalczam Boga - wszystko zło z całego świata - w jednym sercu mym się splata - nadal grabię dławię po to - by w piwnicach chować złoto - świat zdobędzie złote runo - jeśli tylko mnie usuną - wiecznie ja - beczka prochu -... na ogłuszenie motłochu a ja?... żyję przykre prawda? nawet wstyd lecz ja tak na złość wiadomo Żyd

ולאדיסלב שלנגל NIHIL NOVI – (לטינית) אין חדש אני צועד בדרכי העצובה אלפיים שנה. בעקבותי, יום-יום נסחבת כצל רשימה  מרושעת ושפלה: שאני מרעיל מים בבארות, מביא מזג אויר רע, מטיל עין רעה בעדרי בקר, גונב צלבי זהב מבתי-המקדש כדי לירוק עליהם, להטיח בהם בוץ, משלם כופר דמים לאלוהים לכבוד כל חגי, מערבב דם ילדים בקערה, גונב פעוטות חיוורים, לנקר עיניים מתות, דם מהלב למזוג... חולפות שנים על שנים, תמונת העולם משתנה – תרבות, אור, קדמה, ובעבורכם הדבר כה פשוט תמיד: שיש לי מעורות מסתוריות. זהב אני סופר בלילות, בחופזה עושים מלחמות, כשירצו בכך חכמי ציון. אני המפקיע הגדול – הקוסם הגדול – מהפכה – כשרק אתן אות! לוחות הזמן נופלים לתהום, כה רבות ההתרחשויות, כה רבות ההתרחשויות, נעלמים סיפורי בדים ודעות קדומות. הופיע רדיו, קצב, קולנוע, האנושות חושבת על הכל. רק לגבי... Nihil novi: אני הבורגנות, הניצול. אני המשבר העולמי. קומוניסט ועשיר. דתי ולוחם באלוהים. כל רע שבעולם מתחבר בלבי האחד. אני ממשיך לשדוד ולחנוק כדי לאגור זהב במרתפים. העולם יזכה בגזת הזהב, כשרק יסלקו אותי. אני – לנצח חבית חומר נפץ ... לשם השתקת האספסוף ומה על כך אני?... חי. נכון, לא נעים? אפילו חרפה. ואני דווקא. כידוע. יהודי. 10.7.1937

home

Władysław Szlengel Szukam człowieka kiedy byłem jeszcze bardzo młody taki jeszcze młody że słońce chciałem chwytać bo światło wolałem od łakoci kazano mi mądre książki czytać o pięknie przyrodzie i dobroci  że to wszystko kryje serce człowieka pytałem: gdzie jest CZŁOWIEK? kazano mi czekać... urosłem... znam mapy książki gazety depesze ze świata fotografie... gdzieś tu musi być człowiek... niestety... ja go znaleźć nie potrafię idę ulicami wielkich miast i nie zamykam zmęczonych powiek w złocie słońca i w srebrze gwiazd ulicami idę miast i pytam: gdzie jest CZŁOWIEK? i nie znajduję go: ani w depeszach z butą pisanych w programach mordu i przemocy ni w oczach ludzi poniewieranych ni w krzykach nagłych pośród nocy ani w pięściach wzniesionych do nieba ani w oczach gdy iskrzą się żądze ani w tych szukających chlebaa ani w dłoniach liczących pieniądze ani w ustach kłamiących ani w oczach płaczących ani w układnych mowach dyplomatów ani w tekstach brunatnych plakatów ani w pluskwim peticie gazet skomlących o ludziach duszonych gazem ani w szperających w babki alkowach ni w tych co biją starców po głowach jest zwierz tropiony jest myśliwy szalony zdobywca kłamca głupiec ofiara krzykacz kupiec i lis i cham i faktor i płaz i gad i marny aktor i bity i zdobyty i  skopany i ciało i mięso i rany i beznadziejna droga daleka i nigdzie nie mogę  znaleźć CZŁOWIEKA!

ולאדיסלאב שלמגל אני מחפש את האדם תרגמה מפולנית הלינה בירנבאום כשהייתי צעיר כה צעיר עדיין עד כי רציתי את השמש לתפוס, מפני שהעדפתי אור על ממתקים. אמרו לי לקרוא ספרים חכמים: על היופי, האמת והטוב ושכל אלה גלומים בלב האדם. שאלתי: איפה האדם? אמרו לי לחכות... גדלתי... אני מכיר מפות, ספרים, עיתונים, מברקים מהעולם, תצלומים... איפה שהו מוכרח להיות כאן האדם... לדאבון... אני לא מסוגל למצוא אותו. אני הולך ברחובות הערים הגדולות לא עוצם עפעפיים עייפים, בארגמן השמש, בכסף הכוכבים ברחובות הערים אני הולך ושואל: היכן הוא האדם? ואני לא מוצא אותו: לא במברקים בשחצנות כתובים, בתוכניות רצח וכפיה, לא בעיני אנשים מעונים, לא בצעקות פתאומיות באמצע הלילה, לא באגרופים המועלים שמימה, לא בעיניים בהם בוהקות תאוות, לא באלה המחפשות לחם, לא בידיים הסופרות כסף, לא בפיות המשקרים, לא בעיני הבוכים, ולא בנאומי דיפלומטים חלקלקים, ולא בטקסטים של הפלקטים החומים, לא באותיות הזעירות של פשפשי העיתונים המייללים על אנשים החנוקים בגז, לא בין המחטטים בחדרונים של הסבתא ולא אצל אלה שמכים זקנים בראשיהם, ישנה חיה נרדפת ישנו צייד מטורף כובש, שקרן, שוטה קורבן, צווחן, סוחר ושועל, ובור וסרסור, וזוחל ושרץ ושחקן עלוב ומוכה ונכבש ונבעט וגוף ובשר ופצעים ודרך ארוכה ללא תקווה ובשום מקום איני יכול למצוא אדם! עיתון נאש פשגלונד 1938. העתיקה והביאה לארץ בזמנו הגב' פירה סלנסקה.

home

Władysław Szlengel Płyną okręty (Quasi una Fantasia) 1938r. Przepisała ten wiersz z Gazety Nasz Przegląd i przywiozła z Polski do ówczesnej  Palestyny w roku 1939 M. Fira Salańska płyną okręty po bezdrożach po oceanach i po morzach płyną dniami płyną nocami płyną okręty z uchodźcami jadą i jadą - tu i tam pukają do portów i do bram a świat się zamknął zaryglował więc płyną w nieskończony rejs bo gdzie pojadą - wszędzie słowa wyryte na bramach - nie ma miejsc płyną okręty płyną okręty poprzez lazury i poprzez odmęty okręt jest trumną - nie okrętem lazur jest czarnym atramentem starczyłoby tego atramentu aby napisać miliard listów by odpowiedzi dać nie mniej miliard listów bez sententymentów dwa słowa tylko: NIE MA MIEJSC! więc pozostają na okrętach aby się włóczyć po odmętach ni to korsarze - ni to piraci ani dziwacy - jacyś bogaci ani herosi - ni włóczykije ludzie bez jutra - dusze niczyje ludzie wypluci z ludzkich kniej ludzie dla których: NIE MA MIEJSC! krąci się kręci kula świata w skarby i cuda tak bogata słońce ją pieści - kwieciem się mai tyle ma lądów - tyle krai nagle stanęła - czy chce mieć lżej? proszę wysiadać - nie ma miejsc płyną okręty... płyną okręty... płyną okręty z uchodźcami...

ולאדיסלב שלנגל אניות שטות תרגמה מפולנית הלינה בירנבאום אניות שטות בדרכים לא דרכים על פני האוקינוסים וימים, שטות ימים – שטות לילות, שטות אניות עם פליטים. שטות ושטות – כאן ושם, מתדפקות על נמלים ועל שערים. והעולם הסתגר, על בריח ננעל וכך הן שטות במסע האינסופי, ולכל שתגענה – בכל מקום המלים חרוטות על שערים – אין מקום. שטות אניות, שטות אניות דרך התכול ודרך המצולות. האניה היא ארון מתים - לא אניה התכול הוא דיו שחור די היה באותו הדיו לכתיבת מיליארד מכתבים, מיליארד מכתבים ללא סנטימנטים רק שתי מלים יכלו להיות: אנחנו חיים – רוצים לחיות... די היה באותו הדיו, כדי לתת לא פחות תשובות מיליארד מכתבים ללא סנטימנטים רק שתי מלים: אין מקום. על כן נשארים באניות, לשוטט על פני מצולות, לא שודדים – לא פירטים, לא תמהונים – לא איזה עשירים, לא גיבורים – לא נוודים, אנשים ללא מחר – נפשות של אף אחד, אנשים אותם ירקו מתוך יער עבות אנשים עבורם אין מקום! סובב, סובב כדור העולם באוצרות ופלאים כה עשיר השמש מפנקת אותו– בפרחים מקשטת. כה רבות יבשות לו – ארצות כה רבות. לפתע עצרה – הרוצה הקלה ? בבקשה לרדת – אין מקום. שטות אניות, שטות אניות... שטות אניות עם פליטים... עיתון נאש פשגלונד 1938. העתיקה והביאה לארץ בזמנו הגב' פירה סלנסקה.

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd, 15.01.39 Przerażone pokolenie (Gminy żydowskie i instytucje filantropijne wysyłają małe dzieci uchodźców do Anglii, Holandii i t.d.) wszystko było za głośne... za skomplikowane zamazane i dziwne i zasnute łzami... przyszli straszni jak w kinie tak wcześnie nad ranem i mówili tak głośno... i stukali kolbami... tatusiowi jak cowboye lufami grozili a mama miała za duże i za straszne oczy... i tatuś się jak starzec załamał i schylił pięść ścisnął... i zawył... i sprężył i skoczył... potem taty nie było i była tylko cisza a mamie drżały ręce przy krajaniu chleba i pytała czy kroki na schodach ktoś słyszał i paliła świece i wzywała nieba i potem przyszli inni - lepsi ale obcy... i zabrali dzieci i było coraz gorzej w pokoju tłoczyli się tacy sami chłopcy a potem był pociąg i okręt i morze... i strasznie i pusto i szaro - bez treści... i wszystko się nie chce tak w główce pomieścić... z mgły z labiryntu tylko się wyłania - ta droga - ta droga... i znak zapytania... czy urośnie pokolenie przerażonych ludzi - których będzie po nocach każdy szelest budził stuknięcie na schodach - dźwięk obcego głosu wtrącą w odmęty popłochu - chaosu - - ludzi co drzwi zamykają na zamki - gotowych do skoku gdy ktoś dotknie klamki ludzi niepewnych co cnotą - co grzechem ludzi z strwożliwym lękliwym uśmiechem ludzi palących listy - - - ludzi niszczących adresy - - - ludzi nie umiejących śpiewać - - - ludzi szukających w oczach przechodniów - - spojrzenia siostry czy brata? - - -

ולאדיסלב שלנגל דור מבוהל תורגם ע"י הלינה בירנבאום ופורסם בספר "שירים לפני ואחרי המבול" ספרית מעריב, תל אביב 1990 ועדי יהודים ומוסדות פילנתרופיים   שולחים ילדים קטנים לאנגליה, ולהולנד... הכל היה קולני מדי... מסובך מדי, מטושטש, מוזר ומעורפל מדמעות... באו אנשים נוראים כמו בקולנוע. מוקדם. לפנות בוקר. הם דיברו בקול רם כל כך... הלמו בקתות... אימו על אבא בלועי הרובים כמו קאובויים. לאימא היו עיניים גדולות מדי ואדומות מדי... אבא נשבר והתכופף כמו זקן, אגרוף קמץ... בכה... התמתח וקפץ... ולא היה עוד אבא ורק שקט שרר. לאימא רעדו הידיים כשחתכה לחם... היא שאלה אם מישהו שמע צעדים במדרגות, הדליקה נרות וקראה לשמים. אחר כך באו אחרים – טובים יותר, אך זרים... לקחו את הילדים, ומדי פעם היה רע יותר. בחצר הצטופפו אותם הבחורים, אחר-כך היתה רכבת, אניה וים... היה נורא וריק ועגום – ללא תוכן. איך להכיל כל אלה בראש ילד... מהערפל, מהמבוך מופיעה הדרך, הדרך... וסימן שאלה... האם יצמח דור אנשים מפוחדים – כל רשרוש יעירם בלילות, רחשים במדרגות, צליל קול זר ידחפם למצולות הבהלה, תוהו ובוהו, אנשים הנועלים דלתות בבריח, מוכנים לקפיצה, כשמישהו בידיד יגע, אנשים שאינם בטוחים מעשה טוב מהו – ומהו חטא, אנשים בעלי חיוך מפוחד, חשדני, אנשים השורפים מכתבים – אנשים המשמידים כתובות – אנשים שאינם יודעים לשיר – אנשים המחפשים בעיני כל עובר ושב מבט של אח או אחות? נאש פשגלונד, 15.1.1939

home

Władysław Szlengel, Nasz Przegląd, 25.04. 37 Warszawa III (na marginesie felietonu Pierrota „Warszawa II") hallo! radio słuchacze!... sygnał - dźwięk spadającej łzy fala - piąte przez dziesiąte to mówi: Warszawa III może to was zaciekawi po jazzie i śpiewie banalnym Stawki Smocza i Niska nadają program lokalny na Pawiej pięć wyrzucają graty wśród strasznego hałasu eksmisja rodziny tragarza to nasz smutny sygnał czasu kolejka po żebracze bony dla wszystkich nie wystarczy reszta musi głodować (komunikat gospodarczy) dwoje dzieci pożera przez szybę (a widok tak męczy i drażni) leżące na wystawie jabłka (to nasz teatr wyobraźni) sprzedają obważanki za to płaci się mandat karny psst! antlojf! (uciekaj) policja!... (oto koncert popularny) transmisja wielkiego pochodu nim sabath zapadnie święty spieszą w dostojnych saganach - ambrozja biedoty - czulenty jakież istnieją nadzieje które łzy Smoczej utrą?... co też tu może się zmienić?! jaki jest program na jutro?! fala - uchodźctwa żebractwo sygnał: dźwięk spadającej łzy... kiedy „Warszawo w kwiatach" - - zrozumiesz „Warszawę III"

ולאדיסלב שלנגל וארשה III תרגמה מפולנית הלינה בירנבאום הלו! מאזיני הרדיו!... האות הוא – צליל של דמעה נופלת גל – מבולבל כאן קול: "וארשה שלוש". אולי זה יסקרן אותכם אחרי הג'ז ושירה בנאלית הרחובות סטאבקי, סמוצ'ה וניסקה מגישות תוכנית מקומית. ברחוב פאביה חמש משליכים גרוטאות תוך מהומה איומה, מסלקים מהדירה משפחת הסבל. האות העצוב שלנו של הזמן. תור לתלושי מזון קבצניים אין מספיק לכולם. הנותרים יאלצו לרעוב (דווח כלכלי). שני ילדים טורפים מבעד לשמשה (והמראה כה מענה ומרגיז) תפוחי עץ המונחים לראווה (התאטרון שלנו שבדמיון). מוכרים בייגל ועל זה משלמים קנס ענישה פססט! אנטלויף! (ברח!) משטרה!... (הנה הקונצרט הנפוץ). שידור הצעדה הגדולה בטרם השבת הקדושה יורדת ממהרים עם דודי בישול מלאי הוד – במזון האלים של העניים – החמין... איזה תקות קיימות שינגבו הדמעות של רחוב סמוצ'ה?... מה כאן יכול להשתנות?! מה התוכנית למחר?! הגל – פליטים לקבצנות... האות – צליל דמעה נופלת... מתי "וארשה בפרחים" – - תביני את "וארשה שלוש"?...

home

Władysław Szlengel, Szpilki

Małżeństwo Dyktatora

Wiecie zapewne, że Dyktator jest abstynetem, jaroszem i kawalerem. Jeżeli człowiek przez piędziesiąt lat nie zaznał rozkoszy jaką dają;

krwisty rozbef, cieniutki sznycelek, dobrze wypieczony kurczak z kartofelkami i mizerią, przy czym kieliszek dobrego czerwonego winka... A, co tam wyliczyać - jak człowiek nie zna rozkoszy. Niewesole są noce w głuchym kanclerowskim pałacu, smutne są myśli niezakropione lampką wina i widmowa pustka bez kobiety.

Widziałem roześmianą twarz Roosevelta z bankietu w Filadelfii; nie wiem czy prezydent pije - ale nic nie powiem o pokaźnych butelkach na zdieciu „United Press" i wesołym wieńcu girls przy stole. Nic dziwnego, że po takim bankiecie Roosevelt kropi depesze do Europy: „Uspokójcie się! Zycie jest piękne! - wino jest słodkie i nie chcę, aby moja żona martwiła się, że nasz syn idzie na wojnę". Konkluzja musimy dyktatora ożenić. Kobieta dokona reszta.

Będzie to wyglądało mniej więcej tak:

-Dyktator. Gerta Schmidt. Państwo pozwolą... - Panie marszałku, czego pan mnie męczy... Ja nie znoszę kobiet...

- Trudno. Zagranica. Prestiż. śmieją się. śmieszność jest zabójcza dla Dyktatora. Musi się pan ożenić.

Z tą... Gertą Schmidt?

Tak. Ona ma w posagu dwie żywe krowy, osełkę masła i niedojedzoną jajecznicę po nieboszczyku pierwszym mężu. Tego nie należy bagatelizować.

Czy posag ona wniesienie zaraz po ślubie?

Natychmiast... Ogłasza się małżeństwo Dyktatora z Gertą Schmi. Slub odbędzsię w niedzielę 22 lipca.

Wtorek, 17 lipca.

Dyktuś... więc już w niedzielę... ach mój jedyny... Ty jesteś zabójczy... taki zabójczo-piękny... Zgol te wąsy...

Coooo? Pani oszalała? Bez wąsów!! Ja się mogę obejść bez linii Zygfryda, ale nie bez wąsów...

To nie będę się całowała.

Nie zgolę.

To wszystkim powiem, że na Linii Zygfryda jest napis: "Pluć tylko do spluwaczek", bo beton się rozpłynie...

Zgolił

Sroda, 18 lipca.

Patrz, jak ja jestem ubrana. Jak strach na wróble! W całym Berlinie nie ma ani jednej przywoitej krawcowej.

Nie rozumiem.

Mój kochany, jak ty chcesz, to sobie możesz wyrzucić wszytkich Żydów, ale nie możesz mnie pozbawić dobrej krawcowej. Sam rozumiesz, że bez Żydówki będę ubrana jak koczkodon. Bądź taki dobry, maleńki werdycik...

Szalona. Idea moja w sprawie...

Wiem, wiem, ale jak mi nie sprowadzisz Żydów do Berlina, to ja napiszę do mamy, żeby przyjechała. Może razem coś uszyjemy...

...Cofnięto nakaz wysiedlenia Żydów.

Frau Schmidt, gdzie mój garnitur, mój strój galowy?

A z czego miałam uszyć spódnicę? Może z waszej tandetnej wełny... Może z papieru?

No, dobrze, ale przecież nie mogę... Jak ja będę wyglądał? A moje spodnie z kapitańskiego uniformu?

Poszły na spód do kostiomu... Mój drogi, pożycz sobie od marszałka marnarkę i zrób sobie płaszcz, to ci wszystko zakryje... Albo przestań się kłócić z Anglią, to będziesz miał angielskie materiały...

... Przestał.

... Piątek.

Dyktuś zrób narzeczonej prezent. W niedzielę nasz ślub... Nie chcę jeść na obiad wroniego rumsztyku... Zjesz ze mną, prawda?...

Nie jadam mięsa...

Taki dobry sznycelek z kartofelkami i kieliszek bordo... Nie pijam. I nie mamy bordo. Bordo ma Francja.

To nie kłóć się z Francją, ja cię proszę... No zjedz, zjedz... Zjedz, bo piszę do mamy... I kieliszek bordo... I załatw z Francją...

...Załatwił.

... Sobota. - Dyktuś, słuchaj, mówię ci ostatni raz. Musisz mi to przyrzec przed ślubem. Bo inaczej nici z małżeństwa. Żadnych awantur... Żadnych zaczepek... Ja chcę mieć spokój w domu... I żadnych wyjazdów. W domu masz siedzieć. Spokój. Masz żonę. Będziesz mieszkał w stolicy, żebym miała blisko mamy i wybij sobie z głowy jakieś wyjazdy. I żadnych gości. porządek, żeby był. I koniec ersazów... ma być . Będziesz ł mięso, bo nie chcę cherlaka - i będziesz pił. I ubranie ma być z wełny, a nie z glaspapieru. Koniec.

...Powiadam Wam. Tylko małżeństwo uratuje interesy Europy.

ולאדיסלב שלנגל

נשואי הדיקטטור

תרגמה מפולנית הלינה בירנבאום

ידוע לכם בוודאי שהדיקטטור מתנזר משתיה, צמחוני ורווק. וכאשר בן אדם לא מתנסה במשך חמישים שנה בהנאות שמעניקים: סטייק עסיסי, שניצל דקיק, עוף צעיר אפוי היטב עם תפוחי אדמה וסלט מלפפונים, שלצידם כוסית יין אדום טוב... אח, מה כאן למנות אם האדם לא מכיר כל אלה! הלילות לא שמחים בארמונו הדומם של הקנצלר, המחשבות עצובות כשהן לא מתובלות בכוסית יין ונרקמות בתוך ריקנות ללא אישה.

ראיתי את פניו הצוחקות של רוזוולט בתמונת נשף בפילדלפיה – אני לא יודע אם הנשיא שותה – אבל הוא לא אומר כלום על הבקבוקים שבתמונה בעיתון "United Press" ועל הזר העליז של הנערות האמריקאיות ליד השולחן. אין פלא שאחרי נשף כזה מרביץ רוזוולט אגרת לאירופה: "הרגעו! החיים יפים! היין אדום ואני לא רוצה שאישתי תדאג על שהבן שלנו הולך למלחמה." המסכנה: מוכרחים לחתן את הדיקטטור והאישה תעשה את היתר.

וזה יראה כך פחות או יותר:

- ברשותכם רבותי - דיקטטור. גרטה שמידט....

- אדוני המרשל, למה אתה מענה אותי... אני לא סובל נשים...

- אין ברירה. ארצות החוץ, כבוד. שם צוחקים וצחוקם קטלני עבור הדיקטטור. אתה מוכרח להתחתן.

- עם הזאת... גרטה שמידט?

- כן. יש לה בנדוניה שתי פרות חיות, נתח חמאה וחביתה שלא גמרה לאכול אחרי בעלה המנוח. אין לזלזל בכך.

- והיא תביא את הנדוניה מיד אחרי החתונה?

- כן, מיד...

מכריזים על הנשואים של הדיקטטור עם גרטה שמידט. החתונה תתקיים ביום ראשון ה 22 ליולי.

- דיקטוש... אז כבר ביום ראשון... אח, היחידי שלי... אתה כה רצחני... כה רצחני יפה... רק תגלח את השפם...

- מההה? הגברת השתגעה? אני בלי השפם?! אני מוכן לוותר על קו זיגפריד אבל לא על השפם...

- אז אני לא אנשק אותך.

- לא אגלח.

- אני אספר לכולם שבקו זיגפריד ישנה כתובת: "נא לרוק לכלי יריקה אחרת הבטון ישטף..."

גילח.

יום רביעי ה-18 ליוני.

- הבט, איך אני לבושה? כמו דחליל! בכל ברלין אין למצוא תופרת טובה אחת.

- לא מבין.

- אהובי, אם אתה רוצה, אז אתה יכול לזרוק לך את כל היהודים, אבל אתה לא יכול למנוע ממני תופרת טובה. אתה מבין בעצמך שבלי תופרת יהודיה אני אהיה לבושה כמו קופה. תהיה טוב, פסק דין קטנטן...

- מטורפת. כל חזוני בענין...

- אני יודעת, אבל אם לא תביא לי יהודיה לברלין, אכתוב לאמי שתבוא. אולי נתפור משהו ביחד.

- בוטל צו גרוש היהודים.

- פראו (גברת) שמידט, איפה החליפה שלי, לבושי המהודר?

- אז ממה היה עלי לתפור את החצאית? אולי מהצמר הדל שלנו... אולי מניר?

- נו, טוב, אבל אני לא יכול הרי... איך אראה? ואיפה מכנסי מדי הסרן שלי?

- נלקחו לתחתית לחליפה... יקירי, תשאיל לך ז'קט מהמרשל ותתפור לך מעיל, זה יכסה הכל... תפסיק לריב עם אנגליה אז יהיו לך בדים אנגליים...

הפסיק.

יום שישי.

- דיקטוש שמע, תעניק מתנה לכלתך. ביום ראשון של החתונה שלנו... אני לא רוצה לאכול עורב לארוחת הצהרים... אני רוצה שניצל... תאכל איתי, נכון?...

- אני לא אוכל בשר...

שניצל טוב עם תפוחי אדמה וכוסית בורדו...

- אני לא שותה. ואין לי יין בורדו. בורדו יש לצרפת.

- אז אל תריב עם צרפת, אני מבקשת ממך... נו, תאכל, כי אכתוב לאמי... וכוסית בורדו... סדר זאת עם צרפת...

סידר.

שבת.

- דיקטוש שמע, אני אומרת לך בפעם האחרונה. אתה מוכרח להבטיח לי זאת לפני החתונה, אחרת אין חתונה. שום שערוריות... שום התנפלויות... אני רוצה שקט בבית... ושום מסעות. עליך לשבת בבית. שקט. יש לך אישה. תגור בבירה שאהיה קרובה לאמי ותוציא לך מראש מסעות כלשהם. ולא אורחים. סדר שיהיה. וסוף לתחליפים... הכל חייב להיות באיכות נאותה. תאכל בשר כי אני לא רוצה בעל חולה – ותשתה. והחליפה חייבת להיות מצמר והכותונות מבד ולא מניר זכוכית. סוף.

אני אומר לכם, רק נישואין יצילו את העסקים של אירופה.

שבועון סטירי "שפילקי" (המחטים)

home

Władysław Szlengel

Dwie Śmierci

Wasza śmierć i nasza śmierć
to dwie inne śmierci.
Wasza śmierć - to mocna śmierć,
szarpiąca na ćwierci.
Wasza śmierć śród szarych pól
od krwi i potu żyznych.
Wasza śmierć - to śmierć od kul
dla czegoś - ...dla Ojczyzny.
Nasza śmierć - to głupia śmierć,
na strychu lub w piwnicy,
nasza śmierć przychodzi psia
zza węgła ulicy.
Waszą śmierć odznaczy krzyż,
komunikat ja wymienia,
naszą śmierć - hurtowy skład,
zakopią - do widzenia.
Wasza śmierć - wy twarzą w twarz
witacie się w pół drogi,
nasza śmierć - to skryta śmierć
kopana w masce trwogi.
Wasza śmierć - zwyczajna śmierć,
człowiecza i nietrudna,
nasza śmierć - śmietnicza śmierć,
żydowska i - paskudna.
Nasza śmierć jest waszej śmierci
daleką biedną krewną.
Gdy spotka wasza - naszą śmierć,
nie wita jej na pewno.
I w czarną noc przez smugi mgieł
nad miastem - w mroków piekle,
dwie śmierci przeklinają się,
złorzecząc sobie wściekle.
Na murku - patrząc w strony dwie,
podgląda kłótnię skrycie
to samo chciwe, sprytne, złe
i jednakowe Życie.

home

Władysław Szlengel

Już czas

Już czas! Czas!
Długoś nas dniem obrachunku straszył!
Mamy już dosyć modlitw i pokut.
Dzisiaj Ty staniesz przed sądem naszym
I będziesz czekał pokornie wyroku.
Rzucim Ci w serce potężnym kamieniem
Bluźniercze, straszne, krwawe oskarżenie.
- Ostrzem toporu, brzeszczotem szabel> Wedrze się w niebo jak wieża Babel
I Ty, tam w górze, wielki skazaniec,
Tam w międzygwiezdnej straszliwej ciszy,
Ty każde słowo nasze usłyszysz,
Jak Cię oskarża naród wybraniec,
- Nie ma zapłaty, nie ma zapłaatty !!!
To, ześ nas kiedyś dawnymi laty,
Wywiódł z Egiptu do naszej ziemi,
To nic nie zmieni ! To nic nie zmieni !
Teraz Ci tego już nie przebaczym,
że Tyś nas wydał w ręce siepaczy -
Za to, że w czasie tysiącoleci
Byliśmy Tobie jak wierne dzieci.
Z Twoim imieniem każdy z nas konał
W cyrkach cezarów, w cyrku Nerona.
Na krzyżach Rzymian, stosach Hiszpanii
Bici i lżeni, poniewierani.
A Tyś nas wydał w ręce Kozakom,
Co rwali w strzępy Twój święty zakon.
Za męki getta, widma szubienic
My upodleni, my umęczeni -
Za śmierć w Treblince, zgięci pod batem,
Damy zapłatę !! Damy zapłatę !!
- Teraz nie ujdziesz już swego końca !
Gdy Cię sprowadzim na miejsce kaźni,
100-dolarowym złotym krążkiem słońca
Ty nie przekupisz wartownika łaźni.
I kiedy kat Cię popędzi i zmusi,
Zagna i wepchnie w komorę parową,
Zamknie za Tobą hermetyczne wieka,
Gorącą parą zacznie dusić, dusić,
I będziesz krzyczał, będziesz chciał uciekać -
Kiedy się skończą już konania męki,
Zawloką, wrzucą, tam potwornym dołem
Wyrwą Ci gwiazdy - złote zęby z szczęki -
A potem spalą.
I będziesz popiołem.

Warszawa, getto, grudzień 1942

home

Władysław Szlengel

KONTRATAK

Spokojnie szli do wagonów,
Jakby im wszystko zbrzydło,
Piesko patrzyli szaulisom w oczy -
Bydło !
Cieszyli się śliczni oficerkowie,
Że nic im nie działa na nerwy,
Że idą tępym marszem hordy,
- I tylko dla werwy
Trzaskały pejcze:
W mordy!
Tłum milcząc padał na placu,
Nim się w wagonie rozełkał,
Sączyli krew i łzy w piaszczysty grunt,
A "panowie"
na trupy
od niechcenia
rzucali

pudełka -
"Warum sind Juno rund."
Aż w ten dzień,
Gdy na uśpione sztimungiem miasto
Wpadli o świcie, jak hieny z porannej mgły,
Wtedy zbudziło się bydło
I
Obnażyło kły...
Na ulicy Miłej padł pierwszy strzał.
Żandarm się zachwiał w bramie.
Spojrzał zdziwiony - chwilę stał,
Pomacał roztrzaskane ramię -
Nie wierzył.
Coś tu nie w porządku,
Tak wszystko szło gładko i wprost,
Z łaski i protekcji
Cofnięto go z drogi na Ost
(Miał kilka dni satysfakcji),
Aby odpoczął w Warszawie,
Gnając to bydło w akcji,
I aby oczyścić ten chlew,
A tu
Na Miłej ulicy KREW...
Żandarm się cofnął z bramy
I zaklął: Naprawdę krwawię,
A tu już szczękały brauningi
Na Niskiej
Na Dzikiej,
Na Pawiej.
Na krętych schodach, gdzie matkę starą
Ciągnięto za włosy na DÓŁ,
LEŻY ESESMAN Handtke.
Bardzo dziwnie się nadął,
Jakby nie strawił śmierci,
Jakby go zdławił ten bunt.
Zacharkał się krwawą śliną
W pudełko - "Juno sind rund,"
Rund, rund."
Pył wdeptać złoconym szlifem,
Okrągło wszystko się toczy,
Leży błękitny żandarmi uniform
Na zaplutych schodach
Żydowskiej Pawiej ulicy
I nie wie
Że u Schultza i Toebbensa
Kule pląsają w radosnym rozśpiewie,
BUNT MIĘSA,
BUNT MIĘSA,
BUNT MIĘSA!
Mięso pluje przez okna granatem,
Mięso charczy szkarłatnym płomieniem
I zrębów życia się czepia !
Hej! Jak radośnie strzela się w ślepia !
TU JEST FRONT PANICZYKI !
FRONT - PANOWIE DEKOWNIKI !
HIER
TRINK MAN MEHR KEIN BIER,
HIER
HIER HAT MAN MEHR KEIN MUT
BLUT,
BLUT,
BLUT.
Zdejmować rękawiczki z jasnej gładkiej skóry,
Położyć pejcze - dać hełmy na głowy -
Jutro komunikat prasowy:
"Wbiliśmy się klinem w blok Toebbensa."
Bunt mięsa,
BUNT MIĘSA,
BUNT MIĘSA !

Słyszysz niemiecki Boże
jak modlą się Żydzi w "dzikich" domach
Trzymając w ręku łom czy żerdź.
Prosimy Cię Boże o walkę krwawą,
Błagamy o gwałtowną śmierć.
Niech nasze oczy przed skonaniem
Nie widzą jak się wloką szyny.
Ale daj dłoniom celność, Panie
Aby się skrwawił mundur siny.
Daj nam zobaczyć zanim gardła
Zawrze ostatni, głuchy jęk
W tych butnych dłoniach, w łapach z pejczem
Zwyczajny nasz człowieczy lęk.
Z Niskiej i z Miłej, z Muranowa
Wykwita płomień z naszych luf.
To wiosna nasza! To kontratak !
To wino walki uderza do głów !
To nasze lasy partyzanckie,
Zaułki Dzikiej i Ostrowskiej.
Drżą nam na piersiach numerki "blokowe",
Nasze medale z wojny żydowskiej.
Krzyk czterech liter błyska czerwienią,
Jak taran bije słowo: BUNT
..............................................
..............................................
A na ulicy krwią się oblepia
Zdeptana paczka:
"Juno sind rund !"

Władysław Szlengel Okno na tamtą stronę Mam okno na tamtą stronę, bezczelne żydowskie okno na piękny park Krasińskiego, gdzie liście jesienne mokną... Pod wieczór szaroliliowy składają gałęzie pokłon i patrzą się drzewa aryjskie w to moje żydowskie okno... A mnie w oknie stanąć nie wolno (bardzo to słuszny przepis), żydowskie robaki... krety... powinni i muszą być ślepi. Niech siedzą w barłogach, norach w robotę z utkwionym okiem i wara im od patrzenia i od żydowskich okien... A ja... kiedy noc zapada... by wszystko wyrównać i zatrzeć, dopadam do okna w ciemności i patrzę... żarłocznie patrzę... i kradnę zgaszoną Warszawę, szumy i gwizdy dalekie, zarysy domów i ulic, kikuty wieżyc kalekie... Kradnę sylwetkę Ratusza, u stóp mam plac Teatralny, pozwala księżyc Wachmeister na szmugiel sentymentalny... Wbijają się oczy żarłocznie, jak ostrza w pierś nocy utkwione, w warszawski wieczór milczący, w miasto me zaciemnione... A kiedy mam dosyć zapasu na jutro, a może i więcej... żegnam milczące miasto, magicznie podnoszę ręce... zamykam oczy i szepcę: – Warszawo... odezwij się... czekam... Wnet fortepiany w mieście podnoszą milczące wieka... podnoszą się same na rozkaz ciężkie, smutne, zmęczone... i płynie ze stu fortepianów w noc... Szopenowski polonez... Wzywają mnie klawikordy, w męką nabrzmiałej ciszy płyną nad miastem akordy spod trupio białych klawiszy... Koniec... opuszczam ręce... wraca do pudeł polonez... Wracam i myślę, że źle jest mieć okno na tamtą stronę...

Władysław Szlengel The Window to the Other Side Translated to English by Katarzyna Naliwajek, November 2012 I have the window to the other side, impudent Jewish window to the beautiful Krasiński park, where autumn leaves are drenched... And I am not allowed to stand in the window  (a very right ruling indeed), Jewish worms... moles... should and are to be blind. Towards the grey-lilac evening branches make a bow and Aryan trees stare into my Jewish grey-lilac window… Let them sit in their pits, burrows... eyes fixed on work and away from looking at their Jewish windows... And me... when the night is falling... to straighten and blur everything, I am reaching the window in darkness and I stare... voraciously stare... and I am stealing the extinguished Warsaw, its distant rustles and whizzes, outlines of streets and houses, stumps of its towers crippled… I am stealing the City Hall’s silhouette, Theatre Square is at my feet, moon Wachmeister permits Sentimental smuggling a bit... As blades in night’s chest buried, Voraciously my eyes strike, the silent Warsaw evening,  my city blackouted throughout... And when the stock is sufficient for tomorrow and maybe more... I pay farewell to the silent city, Magically I raise my hands... I close my eyes and whisper: – Warsaw... speak... I am waiting... Soon pianos in the city are lifting their silent lids... raising themselves to the command heavy, somber, fatigued... and from hundred pianos drifts into the night... a Chopinian polonaise... The clavichords are calling me, in anguish swollen silence chords over the city are floating from underneath dead-white keys... The end... I lower my hands... the polonaise is turning to chests.... I return and think that it is bad to have the window to the other side...

ולאדיסלאב שלנגל חלון הפונה לצד ההוא תרגמה  הלינה בירנבאום יש לי חלון הפונה לצד ההוא חלון יהודי מחוצף המשקיף על פארק קראסינסקי הנהדר שם עלי הסתיו נרטבים... לפנות ערב אפור-סגול הענפים משתחווים ומביטים העצים האריים בחלוני היהודי... ולי אסור לעמוד בחלון (זהו דבר בדוק) חרקים יהודיים... חפרפרות... מנועים בהכרח מלראות. ישבו במאורותיהם, בחורים. עיניהם שקועות בעבודה הרחק מחלונותיהם היהודיים ואני... כשיורד הליל... להשיב הכל ולטשטש עץ לחלון בחשיכה ומסתכל... כרעב מסתכל... גונב את וארשה הכבויה, רשרושים ושריקות רחוקות, תוי בתים ורחובות, גדמי ארמונות... חומד במבטי את בית-העירייה ככר התאטרון לרגלי, ירח מגונן מתיר לי אותה הברחה סנטימנטלית... חודרות העיניים הרעבות כלהב הנעוץ בחזה הלילה מתוך ערב ורשאי שותק, בכיכר עיר אפלה... וכשרוויתי די עד מחר, אול אף יותר... אני ניתק מעיר שותקת בכוח מאגי מרים ידי עיני עוצם ולוחש: - ורשה... השמיעי קול... אני מחכה... מיד הפסנתרים בעיר מכסיהם הדוממים מתרוממים הם מעצמם לפקודה כבדים, נעצבים, עייפים... ומתוך מאה פסנתרים עולה אל הליל... פולונז לשופן... קוראים הקלאוויקורדים אל השקט המעיק מעל העיר מתנוססים אקורדים מעל קלידים לבנים כמת... הקץ... אני מניח ידיים... שב אל קופסאות הפולונז... חוזר וחושב כמה רע כשחלונך פונה לצד האחר...

home

Władysław Szlengel

Telefon

Z sercem rozbitem i chorem,

z myślami o tamtej stronie

siedziałem sobie wieczorem

przy telefonie –

I myślę sobie: zadzwonię

do kogoś po tamtej stronie,

gdy dyżur mam przy telefonie

wieczorem –

I nagle myślę: na Boga –

nie mam właściwie do kogo,

w roku trzydziestym dziewiątym

poszedłem inną drogą –

Rozeszły się nasze drogi,

przyjaźni ugrzęzły w toni

i teraz, no proszę – nie mam

nawet do kogo zadzwonić.

A wieczór jesienny za szybą,

a wicher jesienny gna drogą

i myślę – chciałbym zadzwonić,

ale nie mam do kogo –

Biorę słuchawkę do ręki,

żałośnie chybocze się linka,

nakręcam numer znajomy,

odzywa się... zegarynka...

Przepraszam, czy mnie poznajesz,

pytam ściszonym głosem,

siódmego września przed laty,

zanim poszedłem na szosę,

Żegnając mój pokój o świcie,

wiedziałem, co się zaczyna –

i rzekłaś mi po raz ostatni,

że już jest szósta godzina...

A teraz, czy chcesz ze mną mówić,

bo mnie w gardle stoją łzy,

powiedz mi coś, zegarynko...

...dziesiąta pięćdziesiąt trzy –

Jak często musiałem życie

z tym głosem spokojnym spleść

– pamiętasz mnie, zegarynko,

– dziesiąta pięćdziesiąt sześć –

Dziesiąta pięćdziesiąt sześć,

chcesz – to będziemy wspominać,

w trzydziestym dziewiątym roku

wyszedłem teraz z kina –

– Dziesiąta pięćdziesiąt siedem,

wracałem do domu „Zerem”

z Chmielnej, z kina Atlantic,

z filmu z Gary Cooperem –

Na rogu Złotej gazeciarz

sprzedawał „Kurier Czerwony”,

na asfalt się kładły jak zorze

kolorowe neony –

„Zero” skręcało koliście

w serce miłego miasta

...czy mówisz coś, zegarynko?

– jedenasta...

Jeszcze się iskrzył Nowy Świat,

jeszcze na spacer parki szły,

jeszcze zapraszał Café Club

– jedenasta trzy...

W Quicku świeże parówki

i kolacyjny tłok,

gnały z Adrii taksówki,

z głośnika śpiewał Fogg.

Wracały do remizy tramwaje,

a nocne zaczęły wieźć,

która była mniej więcej?

– jedenasta czterdzieści sześć –

Jak dobrze się z tobą rozmawia

bez sporu, bez różnych zdań,

jesteś najmilsza, zegarynko –

ze wszystkich znajomych pań –

Już lżej teraz sercu będzie,

gdy wiem, że kiedy zadzwonię,

ktoś mnie spokojnie wysłucha,

choć jest po tamtej stronie.

Że ktoś to wszystko pamięta,

że wspólnie łączył nas los,

i mówić się ze mną nie boi,

i tak spokojny ma głos.

Już noc się jeszcze pluszcze

i wiatr nad murkami gna,

gwarzymy sobie, marzymy

zegarynka i ja...

Bądź zdrowa, moja daleka,

są serca, gdzie nic się nie zmienia,

za pięć dwunasta – powiadasz –

masz rację........... więc do widzenia.

home

Władysław Szlengel

Pomnik Bohaterom – poematy, rapsody!!! Bohaterów uczczą potomni, na cokołach nazwiska ryte i marmurowy pomnik. Walecznym żołnierzom – medal! śmierci żołnierskiej – krzyż! Zakląć chwałę i mękę w stal, granit i spiż. Zostaną po Wielkich Legendy, że tacy byli Ogromni, mit zakrzepnie i – będzie Pomnik. A kto wam opowie, Przyszli, nie spiż i nie mitu temat – że Ją zabrali – zabili... i że Jej nie ma... Czy była dobra? – Nawet nie – często się przecież kłóciła, stuknęła drzwiami, burknęła... ale – była. Ładna? Nie była nigdy ładna, nawet nim głowa się posrebrzyła. Mądra? Ot, zwyczajnie, niegłupia... No, ale... była. Rozumiesz: była, a gdy Jej nie ma, to każdy kąt tu oczy złe ma i zaraz widać, że Jej nie ma. Nie żeby wielkie słowo: Dom, mój Boże, cóż to za gospodarstwo?! (nie byli z Warszawy) mąż cały dzień w warsztacie, syn – także miał gdzieś swoje sprawy, pokoik często nie sprzątnięty (bo wodę z dołu przynosiła), tak jakoś stały wszystkie sprzęty, tak jakoś zegar uśmiechnięty, no – była. Była. I cóż? Człowiek? Nie – nieważne – statystyka żadna Jej nie wymieni, dla świata, Europy mniej niż pyłek, ważna to rzecz ten Jej wysiłek! ale gdyś zbliżył się do sieni, nim klamkę wziąłeś, nim drzwi pchnąłeś, jakoś w powietrzu zapachniały ni ciepła zupa, ni ręcznik biały, tak jakoś ciepłość cię owiła, no... była. I wzięli. Poszła, jak stała. Od ognia. Zupy nie zdążyli... zabrali, poszła – nie ma, zabili. Wróci z warsztatu mąż, usiądzie ciężko na stołku, ręce opadną na podołku, głową wodzi i patrzy. Ognia nie ma pod blachą – ścierka spadła i leży, talerz na stole – brudno. Nie wstaje. Pochyla się. Myśli. Trudno. Nie ma. Zje chleba i zupy z warsztatu fabrycznej – obcej i marnej. Je i patrzy: na półce milczący, zimny i martwy Jej garnek. Nie pójdzie już do warsztatu, syn wróci z miasta zgłodzony, w łóżko nie zaścielane rzuci się w butach zbłoconych. Nie uśnie. Będzie patrzył i nie zapomni... Tam Matki wystygły g a r n e k – JEJ POMNIK...

The Monument Full new version & Hebrew (Quoted from "Will This Date Be Noted? A Dialogue with the Memory of the Holocaust", Massua 1998 - Partial Translation) To the heroes - poems, rhapsodies!!! The heroes who the coming generation will honor, On their tombstones they will engrave names, And a monument of marble they will erect. After the noble ones are gone, legends will remain That they were giant, The myth will become frozen in time - and turn into A monument. And who will tell you, the coming generations, She was not still and not mythological - She was taken away - they killed her. And she is no more. Do you understand: she was, and she is no more, In every corner here - the evil eye, Makes it abundantly clear, she was no more. And what? A person? No - that is not important - No statistic will distinguish her, For the world, for Europe, she is less than a small breadcrumb, What is important here - her efforts! But when you were about to mount the stairs, Before you pushed to open the door, before you even touched the doorknob, You felt the scent in the air, A hot soup, of a white hand towel, As undefined warmth, enveloping, You sigh... She was, But they took her away

Home

Władysław Szlengel:

Dzwonki

Na drzwiach wisiała kartka

czytelna tylko z bliska –

„Dzwonek czynny – proszę dzwonić”

i trzy nazwiska:

Do pani L. jeden raz,

do pana K. razy dwa,

a do doktora trzy razy...

Kartka taka wisiała,

żeby ludzie wiedzieli,

potem była selekcja

i – wzięli...

tę panią L. (jeden raz)

i pana K. (razy dwa),

i tego doktora (trzy razy...).

Kartka „proszę dzwonić”

wisi na drzwiach,

a drzwi otwarte,

a za drzwiami – strach...

Nie ma klamek – szarpnięte,

gdy zastali zamknięte...

drzwi rozwarte na oścież,

czarni byli tu goście.

Porzucone w pośpiechu

rzeczy w dzikiej pogoni,

a na drzwiach wisi kartka

z nazwiskami i „...dzwonić” –

do pani L. jeden raz,

do pana K. razy dwa,

a do doktora trzy razy...

Przyszli nowi – sprzątnęli,

klamki nowe wprawili,

kartki ze drzwi nie zdjęli.

Zapomnieli.

Przyjdzie zmrok – szara pora,

coraz bliżej wieczora,

mrok z kątów się wyłania,

coś wygania z mieszkania...

Strasznie jakoś i mrocznie,

trupio, głucho, urocznie,

wieje śmiercią i złem –

Wiem:

Niech zadzwonią za drzwiami

jeden raz, dwa lub trzy,

cienie idą ścianami,

jakieś widma czy mgły.

To jest do mnie – to do mnie,

szepty snują się głuche,

tak się cieszą dzwonieniem,

wargi martwe i suche.

– Jeden raz – to jest do mnie!

może syn mnie odwiedzi...

– Teraz znowu dwa razy...

to są do mnie sąsiedzi...

Korytarzem bez światła

lokatorzy upiory – – –

...teraz dzwonią trzy razy...

to jest do mnie, to chory...

Już milczące szarpanie

tu przy klamce... przy ścianie,

już westchnienie i męka,

że bezsilna jest ręka,

że tak marom niełatwo

w korytarzu dać światło,

drzwi otworzyć... powitać,

ach, to wy... a co słychać?...

A w dzień spokój,

nikt nie czai się z wnęk...

O zmroku – – –

lęk...

Dzwonek.

Idziesz...

zawsze potrącisz coś nogą...

strach...

otwierasz drzwi – – –

...nikogo...

– to do nich...

(bo na drzwiach

wciąż kartka: Dzwonić...

Do pani L. raz...

do pana K. dwa...

a do doktora trzy razy...).

Home

Władysław Szlengel:

Rzeczy

Z Hożej i Wspólnej, i Marszałkowskiej

jechały wozy... wozy żydowskie...

meble, stoły i stołki,

walizeczki, tobołki,

kufry, skrzynki i buty,

garnitury, portrety,

pościel, garnki, dywany

i draperie ze ściany.

Wiśniak, słoje, słoiki,

szklanki, plater, czajniki,

książki, cacka i wszystko

jedzie z Hożej na Śliską.

W palcie wódki butelka

i kawałek serdelka.

Na wozach, rikszach i furach

jedzie zgraja ponura...

A ze Śliskiej na Niską

znów jechało to wszystko.

Meble, stoły i stołki,

walizeczki, tobołki.

Pościel, garnki – psze panów,

ale już bez dywanów.

Po platerach ni znaku

i już nie ma wiśniaków,

garniturów ni butów,

i słoików, portretów.

Już zostały na Śliskiej

drobnosteczki te wszystkie,

w palcie wódki butelka

i kawałek serdelka.

Na wozach, rikszach i furach

jedzie zgraja ponura.

Opuścili znów Niską

i do bloków szło wszystko.

Nie ma mebli i stołków,

garnków oraz tobołków.

Zaginęły czajniki,

książki, buty, słoiki.

Poszły gdzieś do cholery

garnitury, platery.

Razem w rikszę tak wal to...

Jest walizka i palto,

jest herbaty butelka,

jest ogryzek karmelka.

Na piechotę, bez fury

idzie orszak ponury...

Potem z bloków na Ostrowską

jedzie drogą żydowską

bez tobołów, tobołków

i bez mebli czy stołków,

bez dywanów, czajników,

bez platerów, słoików,

w ręce z jedną walizką

ciepły szalik... to wszystko,

jeszcze wody butelka

i chlebaczek na szelkach,

depcząc rzeczy – stadami

nocą szli ulicami.

A z Ostrowskiej do bloku

szli w dzień chmurny o zmroku –

walizeczka i chlebak,

więcej teraz nie trzeba –

równo... równo piątkami

marszem szli ulicami.

Noce chłodne, dni krótsze,

jutro... może pojutrze...

na gwizd, krzyk albo rozkaz

znowu droga żydowska...

ręce wolne i tylko

woda – z mocną pastylką...

Od Umszlagu wzdłuż miasta,

hen, aż do Marszałkowskiej,

w pustych domach narasta

życie, życie żydowskie.

W porzuconych mieszkaniach

narzucone tobołki,

garnitury i kołdry,

i talerze i stołki,

tlą się jeszcze ogniska,

leżą łyżki bezczynne,

tam rzucone w pośpiechu

fotografie rodzinne...

Książka jeszcze otwarta,

list z półzdaniem... „Niedobra”,

szklanka wciąż nie dopita

oraz karty z pół robra.

Wiatr przez okno porusza

rękaw zimnej koszuli,

leży kołdra wgnieciona,

jakby ktoś się w nią wtulił,

leżą rzeczy bezpańskie,

stoi martwe mieszkanie,

aż pokoje zaludnią

nowi ludzie: Arianie...

Zamkną okna otwarte,

zaczną życie beztroskie

i zaścielą te łóżka

i te kołdry żydowskie,

i koszulę upiorą,

książki włożą do półki,

szklankę kawy wyleją,

robra skończą do spółki.

Tylko w jakimś wagonie

pozostanie to tylko:

Nie dopita butelka

z jakąś mocną pastylką...

A w noc grozy, co przyjdzie

po dniach kul oraz mieczy,

wyjdą z kufrów i domów

wszystkie żydowskie rzeczy.

I wybiegną oknami,

będą szły ulicami,

aż się zejdą na szosach

nad czarnymi szynami.

Wszystkie stoły i stołki,

i walizki, tobołki,

garnitury, słoiki,

i platery, czajniki,

i odejdą, i zginą,

nikt nie zgadnie, co znaczy,

że tak rzeczy odeszły,

i nikt ich nie zobaczy.

Lecz na stole sędziowskim

(jeśli tertis victi...)

pozostanie pastylka

jako corpus delicti.

Home

Władysław Szlengel:

Za pięć dwunasta

Nam schodzić nie kazano.

Pod strych, jak koty – po szczeblach drabiny

Przeskakiwaliśmy w pocie i w strachu.

Czekamy na noc – od szóstej rano,

My, co trawimy rozpacz godziny

W lochach skuleni – plackiem na dachu.

Na dachu z twarzą martwą i bladą

Schował się brat – taki drżący Żyd,

Co chciałby zniknąć pod cieniem komina...

Szczęśliwy – zdążył tuż przed blokadą!

Ciągnie się, wlecze leniwy świt,

W pogrzebie lat. Ósma godzina.

Ósma godzina. Zdolnaż jest myśl

Objąć i zgłębić pełznący czas,

Co bije w mózgi ukrytych na szczycie...

Chwila – i wiek. – Wczoraj, jak dziś,

Ale i wielki Jutra Blask

Ludzi – Wolnych do Życia.

Dziewiąta godzina – obłęd i męka,

O pierwszej – serce z piersi wyskoczy,

Minuta wieczności – w rozbłysłej nadziei.

Zaczarowani w piwnicach, we wnękach

Tropią smutne, wyblakłe oczy,

Czy nic się wokół nie dzieje?

Dzieją się rzeczy, o których nie śnili

Mędrcy Kaźni – Inkwizytorzy,

W najwymyślniejszej stosu torturze –

Żywe kamienie, któż by się silił

Z was, co w nieznanej przyjdziecie porze

Wchłonąć bezwład przykutych do łóżek?

U łóżek węzgłowia czai się zmora –

Sygnał klaksonu; Ge-Sta-Po tu!

Do bram po schodach, w drzwi zapukali

Czarni – ludzi szukają po norach,

I to przeciągłe, żałosne: U-hu!

Krzyk i wycie szakali.

Szakale w pobliżu, czyhają gdzieś

I węszą, i śledzą – świdrują oczy,

Bzykają kule – osy uparte...

My nie damy się zdeptać i zgnieść!

Pijany, chwiejąc się – z jamy wyskoczył

Ojciec. Poszli, wpół do czwartej.

Stójże, z dołu gwizdek znajomy –

Dokąd nieszczęsny idzie – Słyszysz?

Baczność – dozorca ostrzega w bramie,

Wracaj – za wcześnie do domu!

Twój to jęk skamieniały wśród ciszy?

Za-bi-ty. Na progu – Ojciec? Nie – Kłamiesz!

Nie kłamiesz i ty, co matkę mą widzisz,

Gdy stygnie, zamiera – szkli jej się wzrok.

Patrz na niemowlę przebite od kul...

Że pod trupami chowani Żydzi,

Żywi – Sekunda dłuży się w rok –

Zemstę dostaną – ziemi tej – sól.

Sól. I serce zaprawiam piołunem

Krwi Kainowej – za padłe miliony

Narodu. Która godzina?

Gdybym władał słowo-piorunem,

Nie udźwignęłyby wasze wagony

Nawet jednego słowa – przeklinam!

Przeklinam za tych, co klnąć już nie mogą,

I za tych, co nie usłyszą pobudki

Pieśni wolnych nad murem miasta,

Gdy wołać będzie: O, bogom równi,

Powstańcie do czynu – z rozpaczy i smutku!

Zbliża się czas – za pięć dwunasta.

Selected Poems II (Polish & Hebrew)

Selected Poems III (Polish & Hebrew)

Selected Poems IV (Polish & Hebrew)

Clarifications

What I Read to the Dead (Polish)

What I Read to the Dead (Hebrew)

What I Read to the Dead (English)

What I Read to the Dead (English - in Kobos Web Site "SHOAH")

Back to Władysław Szlengel Web Page

Last updated on April 5^th, 2013  - first posted in April 2003

Home	My Israel	Father	Album	Gombin	Plock	Trip	SHOAH	Communities
Heritage	Searching	Roots	Forum	Hitachdut	Friends	Kehilot	Verbin	Meirtchak
Treblink	Bialystok	Halina	Chelmno	Mlawa	Testimonies	Personal	Links	Guest Book
WE REMEMBER! SHALOM!